De toerismesector biedt veel kansen voor onder andere overheden, bezoekers, bewoners en ondernemers. De sector genereert bijvoorbeeld veel banen en voorzieningen bestaan vaak mede dankzij recreatie en toerisme. We zien dat, na de coronadip(pen), de groei van de sector weer is ingezet. En de verwachting is dat die de komende jaren nog veel verder doorzet. Dat geeft kansen, maar ook uitdagingen.
Uitdagingen rondom de balans met de omgeving en leefbaarheid voor inwoners bijvoorbeeld. Om inzicht te krijgen in dat laatste heeft de Provincie Gelderland in samenwerking met VisitVeluwe eerder dit jaar een (pilot) onderzoek laten uitvoeren door Bureau voor Ruimte & Vrije Tijd. Het onderzoek richt zich op de relatie tussen toerisme en leefbaarheid. De uitkomsten dragen bij aan balans en bestemmingsmanagement. Dat houdt in dat we ons inzetten voor een waardevolle bezoekerseconomie voor alle belanghebbenden. Een optimale beleving voor de bezoeker, ondernemers die hun boterham kunnen verdienen, natuur die zich kan ontwikkelen en een inwoner die zonder overlast kan genieten van diens leefomgeving.
Daar zijn cijfers en inzichten voor nodig. Bijvoorbeeld uit onderzoeken zoals deze. Dit onderzoek richt zich op de relatie tussen toerisme en de bewoner. Inwoners uit 21 gemeentes op de Veluwe zijn gevraagd naar de positieve en negatieve kanten van toerisme. In verband met de ontwikkelingen rondom het corona-virus zijn inwoners gevraagd naar de situatie in een normaal jaar.
Bezoekers zorgen voor levendigheid en een gevoel van trots
Uit het onderzoek blijkt dat de meeste inwoners van de Veluwe (59%) het aantal bezoekers dat naar de Veluwe komt prima vinden. Ze vinden het niet te weinig, maar ook niet te veel. Een hele kleine groep (4%) ziet graag meer bezoekers komen, terwijl ongeveer een kwart (27%) het te veel vindt.
Over het algemeen geven de inwoners aan dat de bezoekers in de afgelopen jaren zijn toegenomen. De komst van bezoekers zorgt bij het merendeel van de inwoners er voor dat ze zich trots voelen om inwoner van de Veluwe te zijn. Daarnaast zorgen bezoekers voor meer levendigheid en reuring volgens inwoners.
Effecten van toerisme en recreatie
Inwoners van de Veluwe ervaren zowel positieve effecten als negatieve effecten als gevolg van bezoekers naar de Veluwe. Dit zijn de belangrijkste daarvan:
Positieve effecten: over het algemeen zien inwoners van de Veluwe duidelijk positieve effecten van toerisme en recreatie:
- 9 op de 10 inwoners geeft aan dat toerisme en recreatie bijdraagt aan de lokale economie (o.a. het aantal banen)
- Driekwart is het ermee eens dat er meer winkel- en horecagelegenheden zijn dankzij toerisme en 65% dat er daardoor meer recreatieve mogelijkheden zijn voor de inwoner
- 63% vindt dat toerisme en recreatie bijdragen aan het behoud van cultuur en identiteit
Negatieve effecten: naast de positieve invloed van toerisme en recreatie, zijn er ook negatieve gevolgen die door inwoners worden ervaren. Er zijn drie effecten waar de inwoners van de Veluwe zich voor een groot deel in herkennen, namelijk:
- Dat er als gevolg van recreatie en toerisme schade optreedt aan de natuur (denk aan bijvoorbeeld vervuiling of verstoring van dieren en planten), dat de kwaliteit van de openbare ruimte achteruitgaat (denk bijvoorbeeld aan zwerfafval of overlast van bezoekers) en dat er problemen zijn met mobiliteit (parkeerdrukte, files, etc.).
- De helft van de inwoners is van mening dat het te druk wordt op de Veluwe. De overige helft is hierin neutraal (32%) of mee oneens (18%). Deze drukte uit zich voornamelijk op bepaalde locaties in de Veluwe.
- Slechts een klein deel (18%) van de inwoners ziet dat recreatie en toerisme afbreuk doet aan de leefbaarheid in de woonomgeving, maar het merendeel van de inwoners ziet dit anders. Over het algemeen doet recreatie en toerisme dus geen afbreuk aan de leefbaarheid voor de meeste inwoners.
Wegen de voordelen op tegen de nadelen?
Er zijn meer inwoners van mening dat de voordelen van recreatie en toerisme opwegen tegen de nadelen dan andersom, namelijk 4 op de 10 tegenover 2 op de 10 inwoners die niet vinden dat de voordelen opwegen tegen de nadelen. Hierin zijn wel wat regionale verschillen te zien.
Inwoners uit de Noord-Veluwe vinden bijvoorbeeld opvallend vaker dan gemiddeld dat bezoekers die naar de Veluwe komen zorgen voor levendigheid en reuring. En inwoners van de Veluwezoom vinden het vaker te druk dan gemiddeld.
Conclusie
Kortom, toerisme en recreatie zorgt voor levendigheid en reuring, levert werkgelegenheid en banen op en draagt bij aan een goed voorzieningenniveau op de Veluwe, van recreatieve mogelijkheden als fiets- en wandelinfrastructuur tot horecagelegenheden en activiteiten en meer. Tegelijkertijd zorgen bezoekers ook voor problemen in de leefomgeving, namelijk in de natuur, in de openbare ruimte en op het gebied van mobiliteit.
Al met al wegen de voordelen nog wel op tegen de nadelen voor een groot deel van de inwoners, maar naar de toekomst toe lijkt het draagvlak onder inwoners voor een verdere groei van het toerisme beperkt. Daaruit concluderen we dat de huidige situatie van aantal bezoekers vrij goed in balans is met het draagvlak van inwoners. Er zijn uiteraard altijd lokale verschillen en uitschieters (inwoners die veel overlast ervaren), maar over het algemeen draagt toerisme bij aan leefbaarheid. Bij een verdere toename van toerisme dient duidelijk wel rekening gehouden te worden met de mogelijke negatieve effecten op de leefomgeving.
